Реттік сан есімдер
Реттік сан есімдер заттың саналу ретін, орнын, тәртібін білдіріп, -нешінші?-қаншасыншы? деген сұрақтарға жауап береді.
Жасалу жолы: Сан есім + -ыншы, -інші, -ншы, -нші
Нақ осы шақтың күрделі түрі қимыл-әрекеттің сөйлеп тұрған сәтте нақты орындалып жатқанын білдіреді.
Етістіктің бұл формасы негізгі етістікке көсемшенің
-ып/-іп,-п,-а/-е,-й жұрнақтары жалғанып, одан кейін тұр, жүр, отыр, жатыр
етістіктеріне жіктік жалғаулардың тіркесуі арқылы жасалады.
Бар, жоқ, иә модаль сөздері
Бар, жоқ, иә модаль сөздері құптау, жоққа шығару, барлық, жоқтық мәндерді білдіру үшін
қолданылады. Иә модаль сөзі жіктелмейді.
Қыстырма сөздер.
Ойдың кімнен шыққанын білдіретін қыстырма сөздер.
айтуынша , оның пікірінше, меніңше, ғалымдар көрсеткендей
Қатыстық сын есімдер
-лы/-лі,-сыз/-сіз,-лық/-лік,-ғы/-гі, -тық/-тік жұрнақтардың жалғануы арқылы басқа сөз таптарынан жасалады.
Мысалы: әдемілік, портреттік, әуесқойлық
Жедел өткен шақ
Жедел өткен шақ сөйлеп тұрған сәттің алдында ғана орындалып, болып өткен іс-әрекетті
білдіреді.
Жедел өткен шақ етістік түбіріне -ды/-ді, -ты/-ті жұрнағының жіктелуі арқылы жасалады.
Мысалы: Кітапханада кешке дейін отырды.
Есімше – сын есімге де, етістікке де тән белгілерді қамтитын және заттың қимылға қатысты сипатын білдіретін етістіктің ерекше бір түрі.
Мысалы: жазған, сөйлеген, көрген.
Жасалу жолы: етістік +
|
Көмектес септігінің сұрақтары: кіммен?немен?
Қосымшалары:
-мен,-бен,-пен,-менен,-бенен,-пенен.
Көмектес септіктегі сөз төмендегідей мәнде қолданылады:
-іс-әрекеттің
қандай құралмен атқарылғанын білдіреді: Алманы пышақпен кесті.
Ағашты балтамен шапты.
Ілік септігінің сұрақтары: кімнің? ненің?
Қосымшалары:-нің/-нің,-дың/-дің,-тың/-тің.
Ілік септік формасындағы
сөз әрдайым тәуелдік жалғаулы сөзбен тіркеседі.
Ілік септікте тұратын сөз үнемі тәуелдік жалғаулы сөзбен байланысты болады.
Ілік септік формасындағы сөз заттың иесін білдіреді: дәрігердің міндеті, институттың ғимараты т.с.с.