2. Ырым-тыйымдар

Сөздікқор

1/12

Тренажер

1/12

Урок

1/10

Урок

2/10

Урок

3/10

Поздравляем!

Урок закончен

очков

Продолжить

1. Таны және оқы.

Тыйым
Сену

СенуЫрымшылЫрымТыйым

Ырымшыл
Ырым

2. Таны және оқы.

Тәрбиелеу
Жат әдет

СақтандыруТүсінікЖат әдетТәрбиелеу

Сақтандыру
Түсінік

3. Таны және оқы.

Тәжірибе
Салдар

ДүниеТәжірибеДіниСалдар

Дүние
Діни

4. Таны және оқы.

Ырым
Сену
Тыйым
Ырымшыл

Тәрбиелеу
Ырым
Сену
Тыйым
Ырымшыл
Сақтандыру

5. Таны және оқы.

Проверить

6. Таны және оқы.

Тәрбиелеу
Сақтандыру
Түсінік
Жат әдет

Тәрбиелеу
Дүние
Сақтандыру
Діни
Түсінік
Жат әдет

7. Таны және оқы.

Проверить

8. Таны және оқы.

9. Таны және оқы.

Салдар
Тәжірибе
Діни
Дүние

Салдар
Тәжірибе
Тыйым
Діни
Ырым
Дүние

10. Таны және оқы.

Проверить

11. Таны және оқы.

12. Таны және оқы.

Проверить

13. Таны және оқы.

14. Таны және оқы.

Қазақ

халқында

көптеген

тыйымдар

бар.

Олар

адамды

жат

әдеттерден

тыю,

қауіп-қатерлерден

сақтандыру

секілді

түрлі

жағдайларда

қолданылады.

Мысалы:

«табалдырықты

баспа»,

«түнде

үй

сыпырма»,

«нанды

бір

қолмен

үзбе»,

«бос

бесікті

тербетпе»

т.б.

Осындай

тыйымдар

арқылы

халқымыз

жас

балаларға

этикалық,

экологиялық,

қоғамдық

тәртіп

туралы

түсінік

қалыптастырған.

Мысалы:

«көк

шөпті

жұлма»

деген

тыйым

сөзде

табиғатты

құрметтеуге

тәрбиелеген.

Ал

үйде

ысқырма»

арқылы

қарапайым

этиканы

үйреткен

және

оның

салдарын

түсіндірген.

салдарын
«табалдырықты
тыйымдар
түсінік
сақтандыру
тәрбиелеген.

15. Таны және оқы.

Жат әдеттерден қорғайды.
Қажеттілігі жоқ, – деп ойлаймын.
Кейбір тыйымдарды, бірақ бәрін емес.

16. Таны және оқы.

Тыйымдар

өмірлік

алынған.

тәжірибеден

Проверить

17. Таны және оқы.

Әркім

әртүрлі

ырымға

сенеді,

ал

кейбір

адамдар

ырымдарға

мүлде

сенбейді.

Ырымға

сенетін

адамдарды

ырымшыл

деп

жатады.

Ырым

–

болашақта

болатын

жақсы

немесе

жаман

нәрселер

туралы

түсінік.

Халықтың

ырымдар

белгілі

бір

тәжірибеге

сүйеніп,

пайда

болған.

Мысалы,

қазақ

халқында

«балаға

ат

қою»

ырымы

бар.

Ата-аналар

өз

балаларына

әйгілі

адамдардың

есімін

қойып,

сол

адам

секілді

атақты

болсын

деп

ырымдайды.

сенеді,
түсінік.
балаларына
ырымшыл
тәжірибеге
ырымы

18. Таны және оқы.

Көшпелі дәстүр
Көшпелі өмір
Көшпелі халық
Көшпелі ұлт

19. Таны және оқы.

Экологиялық тәрбие
Сәтсіздіктен сақтандыру
Діни тәрбие беру

20. Таны және оқы.

Ырымға сену
Тыйым туралы
Болашақ жоспар жайлы

21. Таны және оқы.

Олардың ырым туралы түсінгі ұқсас па?

Жоқ
Иә
Белгісіз

22. Таны және оқы.

Қасық сатып алса, қонаққа барады
Қонақ келсе, қасық сыйлайды
Қасық түссе, үйге қонақ келеді

23. Таны және оқы.

–

Балам,

сыпырғышты

не

істейсің?
–

Ана,

бөлмемді

тазалайын

деп

едім.
–

Кеш

болды

ғой,

кешке

үй

сыпырмайды?

Сондай

ырым

бар.
–

Неге?
–

Оның

себебі

көп.

Үйден

береке

кетеді,

–

дейді

халқымыз.

Ал,

негізі,

бұл

жай

тазалық

емес

пе!?
–

Қалай?
–

Қазір

сен

бөлмені

сыпырсаң,

шаң

көтеріледі,

ал

сол

бөлмеде

өзің

ұйықтайсың

ғой.
–

Ааа,

түсіндім.

Сонда

осындай

ырымдарды

кім

ойлап

тапқан?
–

Менің

түсінігімше,

өмірлік

тәжірибеден

пайда

болған.

24. Таны және оқы.

Айтылған ырым не туралы?

Байлық
Тазалық
Өмір

25. Таны және оқы.

–

Балам,

сыпырғышты

не

істейсің?
–

Ана,

бөлмемді

тазалайын

деп

едім.
–

Кеш

болды

ғой,

кешке

үй

сыпырмайды?

Сондай

ырым

бар.
–

Неге?
–

Оның

себебі

көп.

Үйден

береке

кетеді,

–

дейді

халқымыз.

Ал,

негізі,

бұл

жай

тазалық

емес

пе!?
–

Қалай?
–

Қазір

сен

бөлмені

сыпырсаң,

шаң

көтеріледі,

ал

сол

бөлмеде

өзің

ұйықтайсың

ғой.
–

Ааа,

түсіндім.

Сонда

осындай

ырымдарды

кім

ойлап

тапқан?
–

Менің

түсінігімше,

өмірлік

тәжірибеден

пайда

болған.

түсіндім.
ырым
сыпырғышты
себебі
тәжірибеден

26. Таны және оқы.

– Оның себебі көп. Үйден береке кетеді, – дейді халқымыз. Ал, негізі, бұл жай тазалық емес пе!?
– Кеш болды ғой, кешке үй сыпырмайды? Сондай ырым бар.
– Балам, сыпырғышты не істейсің?
– Ана, бөлмемді тазалайын деп едім.
– Неге?
– Қалай?
– Қазір сен бөлмені сыпырсаң, шаң көтеріледі, ал сол бөлмеде өзің ұйықтайсың ғой.

Тексеру

27. Таны және оқы.

Жалпы көшпелі халықтың қатты ырымшыл болатыны белгілі. Жаман ырым болмайды, себебі барлық ырым жақсы ниеттен туған. Сондай бірнеше ырым-тыйымдарды назарларыңызға ұснып отырмыз. 1. Қазақ халқында үйге кірген жыланды өлтірмей, басына сүт, айран, құйып шығару ырымы бар. Бұл жерде ақ тағам – таза пиғыл, ақ тілектің, жақсылыққа жорудың символы. Сонда, жыланның басына ақ құю оны перiштеге балауды бiлдiргенi болып шығады. Кейде тіпті үйге кірген жыланды өлтірмей, басына ақ құю жамандыққа жақсылықпен жауап берудің белгісі саналған. 2. Баланың кіндігін өткір пышақпен немесе балтамен кескен. Пышақтай немесе балтадай өткір, батыр болсын деген сенімде болған. Қайшымен кеспеген. Қайшымен кессе, жолы болмайды, сәтсіздік көп болады деп түсінген. 3. Халқымыз "бос бесікті тербетуге болмайды" деп тыйып отырған. Яғни "баласыз қалады" деп ырымдаған. Әбден ескірген бесікті шаңыраққа іліп қойған, қоқысқа тастамаған. Бұл – ұрпақты болайын деген ырымы. Кей отбасында бірнеше атадан бері келе жатқан бесіктер бар. Ырымдап, сақтап, ұрпақтарына қалдырып отырған.

Толығырақ

Келесі

28. Таны және оқы.