9. Халықтық өлшемдер

Сөздікқор

1/12

Урок

1/10

Урок

2/10

Урок

3/10

Поздравляем!

Урок закончен

очков
1. Таны және оқы.
  • Құлаш
  • Адым
АдымШымшымҚұлашТұтам
  • Тұтам
  • Шымшым
2. Таны және оқы.
  • Елең-алаң
  • Жұдырықтай
Елең-алаңИт өлген жер ТүйірЖұдырықтай
  • Ит өлген жер
  • Түйір
3. Таны және оқы.
  • Шаңқай түс
  • Үскірік
ШынашақтайШаңқай түсҮскірікМизамшуақ
  • Шынашақтай
  • Мизамшуақ
4. Таны және оқы.
  • Адым
  • Шымшым
  • Құлаш
  • Адым
  • Елең-алаң
  • Түйір
  • Шымшым
  • Құлаш
5. Таны және оқы.
м
М
ұ
Ұ
Т
Т
т
Т
а
А
6. Таны және оқы.
  • Елең-алаң
  • Түйір
  • Ит өлген жер
  • Жұдырықтай
  • Елең-алаң
  • Үскірік
  • Түйір
  • Ит өлген жер
  • Жұдырықтай
  • Шынашақтай
7. Таны және оқы.
і
І
і
І
к
К
Ү
Ү
с
С
к
К
р
Р
8. Таны және оқы.
9. Таны және оқы.
  • Шынашақтай
  • Шаңқай түс
  • Мизамшуақ
  • Үскірік
  • Тұтам
  • Шынашақтай
  • Шаңқай түс
  • Мизамшуақ
  • ҚЫЗМЕТ. Сән салонында
  • Үскірік
10. Таны және оқы.
11. Таны және оқы.
12. Таны және оқы.
13. Таны және оқы.
14. Таны және оқы.
  1. Үйге
    келген
    қонақты
    ешқайсысымыз
    қуанып
    қарсы
    алмадық.
    Бұны
    байқаған
    қонақ
    та
    ыңғайсызданды,
    бірақ
    өз
    үйі
    ит
    өлген
    қалғандықтан
    осында
    қонатынын
    айтты.
    Қолындағы
    ауыр
    сөмкесін
    ашуға
    кірісті.
    Сөмкесінен
    ауылдан
    әкелген
    үлкендігі
    алмасын
    шығарып,
    үстел
    үстіне
    қоя
    бастады.
  • жұдырықтай-жұдырықтай
  • зілдей
  • жерде
  • бейуақытта
15. Таны және оқы.
  • Батыр атамыздың шоқпары дағарадай.
  • Бір тұтам күн тез өтіп кетті.
  • Шынашақтай затты көтеріп алыпты.
16. Таны және оқы.
тапсырманы
тапсырманы
сәтте
сәтте
қас
қас
Студенттер
Студенттер
орындады.
орындады.
қағым
қағым
17. Таны және оқы.
  1. Бір
    күн
    тез
    өте
    шығады,
    сондықтан
    барлығын
    алдын
    ала
    жоспарлап
    аламын.
    Жұмыс
    уақытында
    офистен
    бір
    жерге
    шығуға
    рұқсат
    жоқ.
    Сондықтан
    ары-бері
    жүрмей,
    әркім
    өз
    жұмыс
    орнында
    отырады.
    Ат
    ұжым
    ішінде
    біреудің
    жоқтығы
    бірден
    белгілі
    болып
    қалады.
  • тұтам
  • төбеліндей
  • бейуақытта
  • адым
18. Таны және оқы.
  • Шаңқай тал
  • Шамқай түс
  • Шаңқай түс
  • Шаңқай ағаш
19. Таны және оқы.
  • Елең-алаң
  • Мизамшуақ
  • Шаңқай түс
20. Таны және оқы.
  • Қас қағым сәт
  • Бейуақыт
  • Ит өлген жер
21. Таны және оқы.
Қай тақырыпта сабақ өткен еді?
  • Сөздердің шығу тарихы туралы
  • Халықтық өлшемдер туралы
  • Жазушылар туралы
22. Таны және оқы.
  • Үскірік уақытында далада көп жүрді.
  • Бір қосуыс ұнды ыдысқа салды.
  • Ит өлген жерде деген тұрақты тіркесті үйрендім.
23. Таны және оқы.
  1. Амансыз
    ба,
    ата.
    Хал-жағдайыңыз
    қалай?
  2. Аман-есенмін,
    балам.
    Өзің
    бейуақытта
    неге
    жүрсің?
  3. Досымды
    сағындым,
    оны
    көріп
    кетейін
    деп
    келдім.
    Жұмыс
    пен
    үйдің
    арасында
    бүкіл
    уақытымыз
    өтіп
    жатыр.
    Бір
    тұтам
    күн
    зуылдап
    өтіп,
    ештеңеге
    үлгермейміз.
  4. Солай
    ма,
    бұрынғыдай
    шаңқай
    түске
    дейін
    ұйықтап,
    қыдырып
    жүруді
    қойып,
    жұмысқа
    бас
    бұрғандарың
    да
    дұрыс
    шығар.
  5. Иә,
    ата.
    Уақыттың
    қадірін
    енді
    біле
    бастадық?
  6. Талай
    данышпан
    уақыттың
    қымбаттығы
    туралы
    қанатты
    сөздерді
    бекер
    қалдырмаған.
  7. Суворовтың
    «Ақша
    қымбат,
    адам
    өмірі
    одан
    қымбат,
    ал
    уақыт
    бәрінен
    қымбат»
    деген
    сөзі
    есіме
    түсіп
    отыр.
  8. Қас
    қағым
    сәтте
    есейіп
    шыға
    келдіңдер.
    Сендердің
    қалай
    ер
    жетіп
    кеткендеріңді
    байқамай
    да
    қалғандаймыз.
  9. Өзіміз
    де
    байқамай
    қалдық,
    ата.
24. Таны және оқы.
Сұхбат не туралы?
  • Мезгіл туралы
  • Уақыт туралы
  • Өлшем туралы
25. Таны және оқы.
  1. Амансыз
    ба,
    ата.
    Хал-жағдайыңыз
    қалай?
  2. Аман-есенмін,
    балам.
    Өзің
    неге
    жүрсің?
  3. Досымды
    сағындым,
    оны
    көріп
    кетейін
    деп
    келдім.
    Жұмыс
    пен
    үйдің
    арасында
    бүкіл
    уақытымыз
    өтіп
    жатыр.
    Бір
    күн
    зуылдап
    өтіп,
    ештеңеге
    үлгермейміз.
  4. Солай
    ма,
    бұрынғыдай
    дейін
    ұйықтап,
    қыдырып
    жүруді
    қойып,
    жұмысқа
    бас
    бұрғандарың
    да
    дұрыс
    шығар.
  5. Иә,
    ата.
    Уақыттың
    қадірін
    енді
    біле
    бастадық?
  6. Талай
    уақыттың
    қымбаттығы
    туралы
    қанатты
    сөздерді
    бекер
    қалдырмаған.
  7. Суворовтың
    «Ақша
    қымбат,
    адам
    өмірі
    одан
    қымбат,
    ал
    уақыт
    бәрінен
    қымбат»
    деген
    сөзі
    есіме
    түсіп
    отыр.
  8. есейіп
    шыға
    келдіңдер.
    Сендердің
    қалай
    ер
    жетіп
    кеткендеріңді
    байқамай
    да
    қалғандаймыз.
  9. Өзіміз
    де
    байқамай
    қалдық,
    ата.
  • сәтте
  • данышпан
  • шаңқай
  • Қас
  • тұтам
  • түске
  • қағым
  • бейуақытта
26. Таны және оқы.
  • – Досымды сағындым, оны көріп кетейін деп келдім. Жұмыс пен үйдің арасында бүкіл уақытымыз өтіп жатыр. Бір тұтам күн зуылдап өтіп, ештеңеге үлгермейміз.
  • – Иә, ата. Уақыттың қадірін енді біле бастадық?
  • – Амансыз ба, ата. Хал-жағдайыңыз қалай?
  • – Суворовтың «Ақша қымбат, адам өмірі одан қымбат, ал уақыт бәрінен қымбат» деген сөзі есіме түсіп отыр.
  • – Солай ма, бұрынғыдай шаңқай түске дейін ұйықтап, қыдырып жүруді қойып, жұмысқа бас бұрғандарың да дұрыс шығар.
  • – Аман-есенмін, балам. Өзің бейуақытта неге жүрсің?
  • – Талай данышпан уақыттың қымбаттығы туралы қанатты сөздерді бекер қалдырмаған.
27. Таны және оқы.
Күн мезгілдерін халық күнделікті шаруашылықта кәсіппен үйлестіріп, қай уақыт екендігін айнытпай дәл ажырата білген. Мәселен, қозы ағытар кезде, қозы көгендеп жатқанда, мал өрістен қайта, мал қоралана дегендердің бәрі де күн шыққаннан күн батқанға дейінгі уақытты білдіреді. Көшпенділер уақыт пен қашықтықты (кеңістік) бір ғана өлшеммен білдіріп отырған. Мәселен, алты айшылық жер, апталық жер, бір күндік жер сияқты уақыт өлшемдері бір нүктеден екінші нүктеге дейінгі қашықтық қана емес, кететін уақыт мерзімін білдіреді. Сол секілді күндік жер, сәскелік жер, күні ертең, күні кеше, алты ай қыс сияқты тіркестер туралы да осыны айтуға болады. Жерді түзiлiсiне, топырағына, шөбіне қарап қоныс таңдап, жұлдыздың орналасуы мен үркердің түсуі, айдың тууына қарап бағыт алатын халықтық білім әлі күнге дейін толық зерттеліп біткен жоқ. Тағы бір айта кетерлігі, көшпелі түркі тайпалары (қазақ халқы) өзге бір өркениеттер секілді табиғат ананы өзгертуге немесе оған үстемдік етуді мақсат етпеді. Керісінше, табиғатты қасиет тұтып онымен гармониялық үйлесімде бола білді. Яғни қазақ үшін кез келген кеңістік кие, зымырап өтіп бара жатқан уақыттың әрбір сәті құнды саналды. Бұл көшпелі өмір сүрген қазақ халқының экологиялық санасының биіктігі мен уақыт пен кеңістік туралы пайымымының аса жоғары деңгейде болғанын көрсетсе керек.
Толығырақ
28. Таны және оқы.
Күн мезгілдерін халық күнделікті шаруашылықта кәсіппен үйлестіріп, қай уақыт екендігін айнытпай дәл ажырата білген. Мәселен, қозы ағытар кезде, қозы көгендеп жатқанда, мал өрістен қайта, мал қоралана дегендердің бәрі де күн шыққаннан күн батқанға дейінгі уақытты білдіреді. Көшпенділер уақыт пен қашықтықты (кеңістік) бір ғана өлшеммен білдіріп отырған. Мәселен, алты айшылық жер, апталық жер, бір күндік жер сияқты уақыт өлшемдері бір нүктеден екінші нүктеге дейінгі қашықтық қана емес, кететін уақыт мерзімін білдіреді. Сол секілді күндік жер, сәскелік жер, күні ертең, күні кеше, алты ай қыс сияқты тіркестер туралы да осыны айтуға болады. Жерді түзiлiсiне, топырағына, шөбіне қарап қоныс таңдап, жұлдыздың орналасуы мен үркердің түсуі, айдың тууына қарап бағыт алатын халықтық білім әлі күнге дейін толық зерттеліп біткен жоқ. Тағы бір айта кетерлігі, көшпелі түркі тайпалары (қазақ халқы) өзге бір өркениеттер секілді табиғат ананы өзгертуге немесе оған үстемдік етуді мақсат етпеді. Керісінше, табиғатты қасиет тұтып онымен гармониялық үйлесімде бола білді. Яғни қазақ үшін кез келген кеңістік кие, зымырап өтіп бара жатқан уақыттың әрбір сәті құнды саналды. Бұл көшпелі өмір сүрген қазақ халқының экологиялық санасының биіктігі мен уақыт пен кеңістік туралы пайымымының аса жоғары деңгейде болғанын көрсетсе керек.
Толығырақ
Мәтінде қандай мәселе көтеріледі?
  • Жыл мезгілдері туралы
  • Көне өлшем бірліктері туралы
  • Көшпенділердің әдет-ғұрпы туралы
29. Таны және оқы.
Күн мезгілдерін халық күнделікті шаруашылықта кәсіппен үйлестіріп, қай уақыт екендігін айнытпай дәл ажырата білген. Мәселен, қозы ағытар кезде, қозы көгендеп жатқанда, мал өрістен қайта, мал қоралана дегендердің бәрі де күн шыққаннан күн батқанға дейінгі уақытты білдіреді. Көшпенділер уақыт пен қашықтықты (кеңістік) бір ғана өлшеммен білдіріп отырған. Мәселен, алты айшылық жер, апталық жер, бір күндік жер сияқты уақыт өлшемдері бір нүктеден екінші нүктеге дейінгі қашықтық қана емес, кететін уақыт мерзімін білдіреді. Сол секілді күндік жер, сәскелік жер, күні ертең, күні кеше, алты ай қыс сияқты тіркестер туралы да осыны айтуға болады. Жерді түзiлiсiне, топырағына, шөбіне қарап қоныс таңдап, жұлдыздың орналасуы мен үркердің түсуі, айдың тууына қарап бағыт алатын халықтық білім әлі күнге дейін толық зерттеліп біткен жоқ. Тағы бір айта кетерлігі, көшпелі түркі тайпалары (қазақ халқы) өзге бір өркениеттер секілді табиғат ананы өзгертуге немесе оған үстемдік етуді мақсат етпеді. Керісінше, табиғатты қасиет тұтып онымен гармониялық үйлесімде бола білді. Яғни қазақ үшін кез келген кеңістік кие, зымырап өтіп бара жатқан уақыттың әрбір сәті құнды саналды. Бұл көшпелі өмір сүрген қазақ халқының экологиялық санасының биіктігі мен уақыт пен кеңістік туралы пайымымының аса жоғары деңгейде болғанын көрсетсе керек.
Толығырақ
  • Тайпалардың қарым-қатынасы елең-алаңда шешілді.
  • Экологиялық мәселелерді қасқағымда шешкен.
  • Көшпенділер өркениеті табиғатпен үйлесімде болуды мақсат еткен.
30. Таны және оқы.
  • Бот
  • Бейуақытта жағдай сұрамайды.
  • Ат төбеліндей ғана екен.
  • Ит өлген жер сияқты жиі қолданыстағыларын білемін.
Сөздікқор
Адым
Горсть
Тұтам
Шынашақтай
Размах рук
Құлаш
Шынашақтай
Щепотка
Шымшым
Түйір
Шаг
Адым
Түйір
Крошка; крупинка; зернышко
Адым
Елең-алаң
Сумерки предрассветные
Құлаш
Жұдырықтай
Размером с кулак
Шаңқай түс
Адым
Очень далекая местность; глухая местность 
Ит өлген жер
Шаңқай түс
С мизинец; малюсенький; крохотный
Шынашақтай
Түйір
Стужа; лютый холод
Үскірік
Мизамшуақ
Бабье лето
Елең-алаң
Адым
Самый полдень
Шаңқай түс

Поздравляем!

Урок закончен

Грамматиика